‘Niet gezien’ of ‘niet gehoord’ worden, heeft binnen de psychologie te maken met je zogenoemde identiteitsontwikkeling. Hiermee bedoelen we onder andere de psychologische groei en bloei in jouw kindertijd. Ieder kind heeft het nodig om gezien, erkend en gespiegeld te worden. Als dat voldoende gebeurt, dan voelt een kind: ik mag er zijn. Als kind leer je wat je moet doen om ervoor te zorgen dat jouw ouders/verzorgers je zien en weten wat je nodig hebt.
Op basis van deze ontwikkeling, worden iemands identiteit en patronen gevormd. Het kind leert wat hem stimuleert en wat niet, en ook hoe hij of zij dit moet uiten en hoe hierop wordt gereageerd door de omgeving. Dit is een complex samenspel van karaktereigenschappen onder invloed van de omgeving waarin hij of zij opgroeit; in hoeverre kan het kind zichzelf zijn?
Ieder kind heeft het nodig om gezien en gehoord te worden.
Afwijzing
Het gevoel van ‘niet gezien worden’, kan ontstaan wanneer jouw emoties of reacties worden afgewezen. Of wanneer je de verwachting hebt afgewezen te gaan worden. Dit kan leiden tot het gevoel dat je er niet mag zijn en het gevoel dat je tekortschiet. Vaak is dit te herleiden naar eerdere situaties waarin dit gevoeld is. Stel je voor dat je als kind thuiskwam met een voldoende waar je hard voor had gewerkt, en je er van je ouders helemaal geen aandacht voor kreeg. Of zeiden: “Als je nou nog wat beter je best had gedaan, had je een 8 kunnen halen”. Ook hoor je weleens dat iemand lang heeft gewacht op een compliment van hun (succesvolle) moeder of vader over dat zij het ook goed doen in het leven, maar dat impliciet altijd duidelijk werd gemaakt dat ze niet voldeden aan de verwachting.
Het lastige is dat je meestal niet hebt geleerd hoe je het gevoel van ‘niet gezien worden’ kunt veranderen; hoe zorg je dat je wel gezien of gehoord wordt? Wanneer voel je dat je er mag zijn? Als je je hier bewust van bent, kan je dit alsnog ontwikkelen en erachter komen op welke vlakken je jezelf meer mag laten zien, en hoe je dat doet. Wanneer je kind bent, is dit lastig. Maar als volwassene kun je makkelijker op jezelf reflecteren, en beoordelen of je écht niet gezien wordt, of dat er oude pijn wordt opgeroepen.
Gevoelige plek
Kortom, als je behoeftes onvoldoende tegemoet zijn gekomen, kan dit ervoor zorgen dat je een gevoelige plek ontwikkelt voor het gevoel niet gezien te worden. De een wordt dan boos, en uit dit door te klagen (“ik heb het al zo vaak gezegd, maar ze luisteren niet”) , de ander trekt zich nog meer terug, of wordt misschien juist opstandig (“als ik er niet toe doe, doe ik ook niet mijn best”). De ander zoekt juist het spotlicht maar zoekt daarin bevestiging (“laat mij niet onzichtbaar zijn; ik doe zo hard mijn best voor jullie!”).
Dit gevoel kan je tegenkomen in het privéleven, maar natuurlijk ook binnen het werk. Het bedrijf neemt bijvoorbeeld een beslissing waar jij het niet mee eens bent, en je voelt je niet gehoord. Dit kan dan ook daadwerkelijk het geval zijn, niet alle beslissingen worden immers langs alle werknemers getoetst. Maar als je hier last van houdt, kan dit erop wijzen dat dit met iets anders te maken heeft. Er wordt iets geraakt van vroeger. Dan ligt het dus niet aan die ene beslissing van de werkgever, maar ligt er iets anders aan ten grondslag. Dan helpt het waarschijnlijk niet om te reageren vanuit boosheid dat je wederom niet gehoord bent, maar om dat patroon en wanneer dit wordt getriggerd, te herkennen en na te gaan hoe je dat kan herstellen.
